پری مارکت چیست؟ | آموزش ثبت سفارش پیش خرید و پیش فروش

حالا که بحث لیست شدن توکن‌های بازی‌های تلگرامی مثل همستر کامبت همه‌جا مطرح است، اصطلاح «پری مارکت» یا بازار پیش از عرضه نیز زیاد به گوش می‌خورد. عدم شناخت درست این مفهوم باعث سردرگمی برخی کاربران شده و گاهی آن‌ها را با مشکلات پیش‌بینی‌نشده مواجه می‌کند. به همین دلیل، قبل از ورود به این نوع بازار، لازم است با مفهوم، مزایا و معایب پری مارکت آشنا شوید تا بتوانید تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید. در این مطلب تلاش کرده‌ایم علاوه بر معرفی پری مارکت و شرح سازوکار آن، نکات کلیدی و کاربردی مربوط به فعالیت در این بازار را نیز برای شما بازگو کنیم.

پری مارکت چیست؟

اصطلاح Pre Market در زبان انگلیسی به معنی «پیش‌بازار» است و در فارسی معمولاً با عنوان بازار پیش‌ازعرضه یا پری مارکت شناخته می‌شود. از نام این بازار می‌توان حدس زد که بازاری است برای دارایی‌هایی که هنوز به صورت رسمی لیست یا راه‌اندازی نشده‌اند. در بازار ارز دیجیتال، پری مارکت به فضایی گفته می‌شود که کاربران می‌توانند قبل از عرضه رسمی یک توکن یا ارز دیجیتال، نسبت به پیش‌خرید یا پیش‌فروش آن اقدام کنند.

البته مفهوم پری مارکت فقط مختص رمزارزها نیست و نمونه‌های مشابه آن در سایر بازارها نیز وجود دارد. برای مثال، اگر با بازار بورس آشنایی داشته باشید، می‌دانید که پیش از شروع رسمی معاملات، یک بازه زمانی برای ثبت سفارش وجود دارد که کاربران می‌توانند در این بازه بدون انجام معامله واقعی، سفارشات خرید و فروش خود را ثبت کنند دقیقاً مشابه پری مارکت. نتیجه این فرایند، «کشف قیمت» دارایی قبل از بازگشایی رسمی بازار است. در بازار ارزهای دیجیتال، پری مارکت این امکان را فراهم می‌کند که قبل از لیست شدن یک توکن، کاربران علاقه‌مند بتوانند روی آن سرمایه‌گذاری کنند یا دارایی خود را پیش‌فروش نمایند و از این طریق زودتر وارد جریان معاملاتی شوند.

پری مارکت چطور کار می‌کند؟

برای درک بهتر سازوکار پری مارکت، بیایید مثال توکن بازی همستر کامبت را بررسی کنیم. فرض کنید این بازی هنوز توکن خود را عرضه نکرده و فعلاً امکان خرید و فروش آن در هیچ‌کجا وجود ندارد. با این حال، در بازار پری مارکت، کاربران می‌توانند سفارش‌های خرید یا فروش پیشنهادی خود را برای توکن این بازی ثبت کنند. نکته مهم این است که در پری مارکت، برخلاف بازارهای معاملاتی حرفه‌ای که مطابقت سفارش‌ها به صورت خودکار صورت می‌گیرد، انتخاب سفارش‌ها کاملاً به عهده کاربران است و خریدار یا فروشنده، سفارش موردنظر خود را بر اساس سلیقه و توقع شخصی انتخاب می‌کند.

مثلاً اگر شما بازیکن این بازی هستید و تصور می‌کنید توکن همستر پس از لیست شدن با قیمت ۱,۰۰۰ تومان معامله خواهد شد، می‌توانید بر اساس تعداد توکنی که احتمالا دریافت خواهید کرد، سفارشی برای فروش با همان قیمت ثبت کنید. اگر خریداری با قیمت و تعداد مدنظر شما پیدا شود، سفارش کامل اجرا می‌شود یعنی اگر سفارش فروش ۱,۰۰۰ توکن ثبت کرده‌اید، کل همین مقدار باید پس از لانچ توکن ارائه شود و امکان فروش بخشی از آن وجود ندارد. به یاد داشته باشید اگر قیمتی که تعیین می‌کنید بالاتر از انتظار بازار باشد، ممکن است برای سفارش فروش شما خریداری پیدا نشود و سفارش باز بماند؛ چرا که پری مارکت بازاری کاملاً رقابتی و وابسته به عرضه و تقاضا است.

حالا برعکس، فرض کنید شما تصمیم گرفته‌اید توکن همستر را پیش‌خرید کنید و منتظر رشد قیمت پس از لانچ باشید. دو راه پیش‌روی شماست: یا بین سفارش‌های فروش گشته و سفارش مطلوب خود را انتخاب می‌کنید؛ یا اینکه سفارش خرید با قیمت پیشنهادی خود را ثبت می‌کنید، به این امید که یک فروشنده مجاب شود توکن‌هایش را در آن قیمت به شما اختصاص دهد. به این ترتیب، پری مارکت بستر مناسبی برای هر دو گروه خریدار و فروشنده فراهم می‌کند تا مطابق پیش‌بینی و استراتژی خود، وارد معامله شوند و از مزیت سرمایه‌گذاری زودهنگام بهره ببرند.

شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که چطور وقتی هنوز توکنی به طور رسمی وجود ندارد، چنین معاملاتی انجام می‌شود! پاسخ اینجاست که حضور یک نهاد واسطه مانند صرافی باعث می‌شود معامله‌گران به عملکرد درست طرف مقابل اعتماد کنند. صرافی به عنوان داور و تضمین‌کننده معامله، ترتیبی اتخاذ می‌کند که هر دو طرف حتی پیش از عرضه رسمی توکن به تعهدات خود پایبند باشند.

سازوکار معمول صرافی این است که معادل ارزش سفارش خریدار و فروشنده، از هر دو طرف وجه تضمین دریافت و تا زمان تکمیل فرایند معامله، این وجه را بلوکه می‌کند. اگر هر یک از طرفین به تعهد خود عمل نکند، صرافی با استفاده از همین وجه تضمین خسارت طرف مقابل را جبران می‌کند. همچنین اگر به هر دلیلی توکن عرضه نشود یا معامله قابل انجام نباشد، صرافی تضمین می‌کند که وجه پرداختی بدون هیچ کم‌وکاستی به کاربران بازگردد. در ادامه، به بررسی مزایا و ریسک‌های فعالیت در پری مارکت می‌پردازیم تا بهتر بدانید چگونه می‌توانید از فرصت‌های این بازار به شکل ایمن بهره‌مند شوید.

انواع معامله پری مارکت

پیش از آن که بیشتر وارد جزئیات مفهوم پری مارکت شویم، بهتر است نگاهی به انواع معاملات در این بازار داشته باشیم. بازار پیش از عرضه می‌تواند هم در بستر یک صرافی متمرکز (CEX) شکل بگیرد و هم روی پلتفرم‌های غیرمتمرکز (DEX)، که در ادامه هر دو را توضیح می‌دهیم:

بازار پیش‌از عرضه صرافی‌های متمرکز

در صرافی‌های متمرکز، زمانی که از پری مارکت صحبت می‌شود، وجود یک نهاد واسط تضمین‌کننده میان خریدار و فروشنده قطعی است. این صرافی نقش مدیریت، نظارت و اطمینان از اجرای صحیح تعهدات طرفین را بر عهده دارد. وقتی خریدار و فروشنده بر سر سفارش به توافق رسیدند، مبلغ معامله در حساب خریدار بلوکه می‌شود و تا زمانی که توکن عرضه و معامله تکمیل شود، فروشنده دسترسی به آن نخواهد داشت. فروشنده نیز باید معادل همین مقدار توکن یا مبلغ تضمین نزد صرافی بلوکه کند تا موظف به اجرای تعهداتش باشد.

در این مدل، صرافی در قبال فراهم کردن بستری امن و مطمئن کارمزدی از هر معامله دریافت می‌کند این کارمزد معمولاً بین ۲ تا ۳ درصد ارزش کل معامله است، اما بسته به سیاست صرافی می‌تواند متفاوت باشد.

پری مارکت صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)

در طرف مقابل، صرافی‌های غیرمتمرکز یا دکس‌ها (DEX) قرار دارند که در آن‌ها هیچ نهاد واسطه‌ای حضور ندارد. در این بستر، تمام فرایند خریدوفروش و ایفای تعهدات توسط قراردادهای هوشمند صورت می‌گیرد. این قرارداد هوشمند مسئول قفل وجه، تحقق شرایط معامله و تضمین اجرای صحیح تعهدات است در واقع نقش داوری و امنیتی را همان کد قرارداد هوشمند بازی می‌کند.

در پری مارکت دکس‌ها علاوه بر کارمزد پلتفرم (کارمزدی که برای انجام معاملات پرداخت می‌شود)، کارمزد شبکه بلاکچین نیز باید لحاظ شود که بسته به شلوغی شبکه و نوع بلاکچین می‌تواند متغیر باشد. در هر دو مدل، امنیت معامله و ایفای تعهدات طرفین به کمک قراردادهای هوشمند یا نهاد واسطه صرافی تأمین می‌شود، با این تفاوت که مسئولیت و ساختار خدمات و کارمزدها تا حدی متفاوت است.

مهم‌ترین نکاتی که باید درباره پری مارکت بدانید

در این بخش چند نکته کلیدی و ضروری درباره پری مارکت را مرور می‌کنیم که توجه به آن‌ها برای فعالیت ایمن و موفق در این بازار اهمیت زیادی دارد:

• خرید و فروش در پری مارکت به‌معنای عرضه توکن نیست: معاملاتی که در پری مارکت انجام می‌دهید صرفاً قراردادی روی کاغذ است و تا زمان لانچ رسمی توکن، دارایی به حساب خریدار منتقل نخواهد شد.
• لزوم پرداخت وثیقه هنگام ثبت سفارش: چه خریدار باشید و چه فروشنده، باید مبلغ مشخصی را به‌عنوان وجه تضمین (وثیقه) نزد صرافی یا پلتفرم بگذارید. این وثیقه تضمین می‌کند که هر دو طرف به تعهدات معاملاتی خود عمل خواهند کرد.
• نکته برای خریداران: خریدار علاوه بر مبلغ منعقدشده برای خرید توکن، مبلغی به عنوان وثیقه می‌پردازد. بعد از لانچ توکن و دریافت دارایی از فروشنده، این مبلغ به حساب فروشنده منتقل خواهد شد.
• نکته برای فروشندگان: اگر فروشنده پس از عرضه توکن، به تعهد خود برای تحویل دارایی عمل نکند، مبلغ مورد نیاز از محل همان وجه تضمینی که در ابتدا پرداخت کرده، به خریدار تخصیص داده می‌شود. این یعنی اگر فروشنده از فروش ملکول کند، وثیقه‌اش به عنوان خسارت به خریدار پرداخت خواهد شد.
• بسته شدن بازار پری مارکت پیش از لانچ توکن: یک دقیقه مانده به زمان عرضه رسمی توکن، بازار پری مارکت بسته می‌شود و دیگر امکان ثبت سفارش یا انجام معامله جدید وجود نخواهد داشت.
• تسویه معاملات پس از عرضه توکن: پس از عرضه و لیست شدن رسمی توکن، معاملات انجام‌شده در پری مارکت، بین خریدار و فروشنده کامل و منتقل می‌شوند. فروشنده موظف است مقدار دقیق تعهدشده را به خریدار تحویل دهد.
• تعویق عرضه توکن: در صورت به تعویق افتادن عرضه توکن، مبالغ پرداختی همچنان در حساب‌های صرافی قفل می‌ماند تا وضعیت مشخص شود.
• لغو عرضه توکن: اگر عرضه توکن بنا به هر دلیلی لغو شود، کلیه مبالغ پرداخت‌شده (اعم از وجه معامله و وثیقه‌ها) بدون هیچ کسری، به طور کامل به حساب طرفین بازگردانده خواهد شد.

مزایای شرکت در بازار پیش از عرضه

با توجه به آنچه درباره پری مارکت گفته شد، شاید این سؤال پیش بیاید که چرا باید وارد بازار پری مارکت شویم؟ این رویکرد چه مزایایی دارد که می‌تواند سرمایه‌گذاران را به مشارکت تشویق کند؟ در ادامه به مهم‌ترین فواید حضور در بازار پیش‌ازعرضه اشاره می‌کنیم:

• دسترسی زودهنگام و فرصت سرمایه‌گذاری در مراحل اولیه: اگر با بررسی‌های دقیق به این نتیجه برسید که توکن موردنظر ارزشمند و آینده‌دار است، شرکت در پری مارکت به شما امکان می‌دهد پیش از بسیاری از معامله‌گران دیگر وارد بازار شوید و در فازهای ابتدایی روی آن دارایی سرمایه‌گذاری کنید. این موضوع می‌تواند شانس شما را برای کسب سود و رقابت با سایر فعالان بازار افزایش دهد.
• کمک به کشف قیمت منصفانه: پری مارکت به عنوان پلتفرمی برای پیش‌خرید و پیش‌فروش توکن‌ها، فرآیند کشف قیمت (Price Discovery) را قبل از عرضه رسمی ساده‌تر و شفاف‌تر می‌کند. توافق میان خریداران و فروشندگان درباره قیمت توکن، دید بهتری نسبت به محدوده قیمتی منصفانه و مورد انتظار بازار ایجاد می‌کند.
• ارزیابی جایگاه پروژه و نیاز بازار: لیست شدن توکن در پری مارکت این امکان را برای تیم توسعه‌دهنده به وجود می‌آورد تا پیش از عرضه رسمی، میزان علاقه و تقاضای بازار را برای محصول خود محک بزند و دید بهتری نسبت به جایگاه و استقبال احتمالی توکن در بازار پیدا کند. این بازخورد می‌تواند بهبودهایی را در استراتژی عرضه و تبلیغات پروژه رقم بزند.

ریسک‌های ثبت سفارش پری مارکت

در کنار مزایای بازار پیش‌ازعرضه، لازم است به جنبه‌های منفی و ریسک‌های آن نیز توجه کافی داشته باشید تا در دام مشکلات احتمالی گرفتار نشوید. مهم‌ترین ریسک‌ها و محدودیت‌های پری مارکت عبارت‌اند از:

• کمبود نقدینگی: یکی از بزرگ‌ترین محدودیت‌های پری مارکت، نقدینگی پایین است. معامله‌گران برای خرید و فروش باید سفارش‌های مناسبی پیدا کنند و در صورت نبود نقدینگی کافی، ممکن است انجام معامله به‌سختی صورت بگیرد یا مدت‌زمان زیادی سفارش شما باز بماند.
• ریسک اختلاف قیمت پری مارکت و زمان عرضه: همواره خطر اختلاف قیمت بزرگ میان قیمت تعیین‌شده در پری مارکت و قیمت واقعی دارایی پس از عرضه وجود دارد. اگر دارایی پس از لیست شدن با قیمتی بیشتر از سفارش ثبت‌شده معامله شود، فروشنده متضرر می‌شود. در برخی موارد، این ضرر به حدی است که فروشنده ترجیح می‌دهد از انجام تعهد سر باز بزند و تنها مبلغ وثیقه‌اش به خریدار پرداخت شود.
• شکاف قیمتی میان سفارشات: در پری مارکت ممکن است اختلاف زیادی بین پیشنهادهای خرید و فروش وجود داشته باشد که این فاصله پیش‌بینی‌پذیری و انجام سریع معاملات را دشوارتر می‌سازد.
• کارمزد بالاتر نسبت به معاملات عادی: معمولاً معاملات پری مارکت دارای کارمزد بیشتری هستند (حتی تا چند درصد ارزش کل معامله)، چرا که فرایندها و تعهدات بیشتری از سوی صرافی یا پلتفرم صورت می‌گیرد.
• نوسان شدید قیمت پس از عرضه: قیمت دارایی پس از لیست شدن می‌تواند به شدت نوسان کند و برخی کاربران را با ضررهای غیرمنتظره مواجه کند.
• بلوک شدن سرمایه تا زمان عرضه توکن: در صورت تاخیر عرضه توکن، سرمایه‌ای که برای وثیقه و سفارش پرداخت کرده‌اید تا زمان لانچ به صورت بلوکه‌شده باقی می‌ماند و تا آن موقع امکان استفاده از آن را نخواهید داشت.
• عدم تامین دارایی توسط فروشنده و فرصت از دست رفته: اگر فروشنده دارایی را تأمین نکند، خریدار مبلغ وثیقه را دریافت می‌کند، اما ممکن است فرصت سودآوری بیشتری را که با دریافت توکن‌ها به‌دست می‌آمد، از دست بدهد.

سخن پایانی

پری مارکت یا بازار پیش از عرضه، بازاری است که در آن کاربران می‌توانند دارایی‌هایی را که هنوز به صورت رسمی عرضه نشده‌اند، خرید و فروش کنند. در این بازار، خریداران با هدف پیش‌‌خرید در قیمت مطلوب و سرمایه‌گذاری زودهنگام وارد می‌شوند و فروشندگان سعی دارند با ثبت سفارش فروش، دارایی‌های خود را پیش از لیست شدن و با قیمتی مناسب به فروش برسانند و سود کسب کنند. مهم است بدانید مبالغ پرداخت‌شده توسط کاربران تا زمان عرضه توکن در پلتفرم مربوطه قفل باقی می‌ماند و پیش از آن قابل برداشت نیست.

فعالیت در پری مارکت می‌تواند هم فرصت‌های جذابی برای سودآوری، کشف قیمت و ورود اولیه فراهم کند و هم با ریسک‌هایی مثل کمبود نقدینگی، اختلاف قیمت یا بلوکه شدن سرمایه همراه باشد. در این مقاله تلاش کردیم به طور کامل مزایا و معایب، نحوه کار و نکات کلیدی این بازار را توضیح دهیم. توصیه می‌کنیم پیش از ورود و ثبت هرگونه سفارش، با مفاهیم، ریسک‌ها و شرایط پری مارکت آشنا شوید و با برنامه و تحقیق کافی اقدام کنید. در صورتی که نیاز به راهنمایی بیشتر یا پاسخ به سوالات خود دارید، می‌توانید از طریق بخش نظرات با ما در ارتباط باشید.